Inne Niebo

Najłatwiej jest wygrać widza emocją. Jak jednak przedstawić wyrafinowany stylistycznie szkic o miłości bez skorzystania z najbardziej lichwiarskiego, a zarazem niezachwianie działającego na widzów manewru wzruszenia? Odpowiedź daje nam Dmitrij Mamulija w „Innym Niebie”: Można, jednak spektakl łatwym nie będzie.

Ali, którego rolę gra człowiek wybrany spośród autentycznych gastarbaiterów zamieszkujących Moskwę, był pasterzem wśród bezkresnych przestrzeni Azji Centralnej. Pragnąc odszukać żonę, która wyjechała na zarobek, wyrusza wraz z dziewięcioletnim synem do rosyjskiej metropolii. Poszukuje ukochanej poznając świat, którego język jest mu dosłownie obcy, i którego istnienia nie podejrzewał. Nie zdaje sobie sprawy jaką cenę przyjdzie mu zapłacić za miłość u końca swojej podróży, której cel wydaje się nieosiągalny i okazuje się być zaledwie początkiem.

Równie zaskoczony jest widz samego filmu, przemierzający wraz z Alim labirynty szpitali, fabryk, kostnic i burdeli, coraz głębiej schodząc pod powierzchnię miasta. Im głębiej, tym mniejsza pewność, że przedstawiony scenariusz opowiada o miłości. Oszczędność w słowach i zagadkowa przestrzeń odgradzająca pasterza od istnienia ukochanej jest jakby lustrem wstawionym prosto z Tolstoja opisujacego śmierć Iwana Iwanowicza. Bohater, a bezpośrednio za nim widz, śledzący wszystkie ruchy z bliska, patrzą na świat, jednak widzą go z tylko sobie znanej, zawężonej perspektywy. Stąd zbliżenia twarzy pasterza oraz niekończące się sceny przemierzania korytarzy, klatek schodowych i innych klaustrofobicznych podziemi stolicy, przez które bohater przebija się na oślep, pozostając dla nas równie nieczytelny w swoich działaniach jak reszta otaczającego go miasta.

Syn pasterza to najbardziej przeźroczysta postać filmu. Prawie nic nie mówi, niczego wręcz nie kwestionuje. Doszczętnie oddany niewiadomej, czeka zamknięty w bezdennej niemożności działania na rzecz siebie. Obydwoje przekazują nam Moskwę jako miejsce cierpiące w milczeniu. Przemoc znana wszystkim mieszkańcom jej podziemi, nie zostaje jednak ukazana poprzez gwałt i bezprawie. Poszukiwanie zaginionej odbywa sie wręcz w okolicznościach, które można uznać za przyjazne. Nikt nikogo nie niszczy, nie kaleczy, ludzie są sobie nawzajem życzliwi i nawet policja okazuje się pomocna. Bohaterów otacza przede wszystkim beznadziejność i pustka, uczucia suche jakimi potrafią być tylko fakty wyprane z emocji i wzruszeń, przekazywane nam jako skutki wcześniejszych, nieznanych działań. W ich nieczytelność reżyserowi udaje się jednak wpisać pragnienie. Oto wyrywek z czyjegoś życia, szkic zaledwie, którego sens, jak tłumaczy sam reżyser, ukrywa się się przed nami aż do bólu.